Etxebizitzaren arloko Foru Lege Proposamen berriak, Parlamentuko tramitea hasi berri duenak, ez du neurririk proposatzen gizartean bazterturik dauden familien egoera konplexua konpontzeko.
Pobreziaren eta Gizarte Bazterketaren aurkako Nafarroako Sareak baloratu du Etxebizitzari buruzko Foru Legearen aldaketak, gaur egun Legebiltzarrean tramitatzen ari dena, egoera ahulenetan dauden familiak atzean uzten jarraitzen duela.Rubén Unanua Sareko Etxebizitza Lantaldeko kidearen hitzetan, “Saretik ilusioz espero genuen aldaketa hori, baina, aztertu ondoren, uste dugu anbizioa falta zaiola, ez baitu benetako konponbiderik ematen gehien behar duten familientzat”.
Etxebizitza Sarearen kezka historikoa izan da, hori baita pertsonentzako babes- eta segurtasun-neurri eta -bastioi nagusia, baina ordainketari aurre egitea pobrezia eta/edo gizarte-bazterkeria pairatzen dutenen oztopo nagusietako bat da. Etxebizitzari buruzko Sarearen txosten baten arabera, pertsonen %60tik gora alokairu librean bizi dira, eta diru-sarreren ia erdia gastu horietara bideratzen dituzte. ELGEren eta Europar Batasunaren arabera, diru-sarreren %40 edo gehiago etxebizitzara bideratzea etxebizitzaren kostuan gainkargatzat jotzen da. Gainera, iazko AROPE txostenak itxaropentsu ez diren datuak eman zituen; galdetutako pertsonen %11,4k ezin izan zion aurre egin etxebizitza-gastuak eta fakturak bere garaian ordaintzeari, aurreko urtean baino bi aldiz gehiago.
Sareak argi uzten du datu objektiboek zailtasun handiak dituztela biztanleriaren zati handi batek eskubide hori erabiltzeko. Era berean, botere publikoek beharrezko baldintzak sustatzeko duten zailtasuna ezaguna den arren, gaur egun, beharrezkoa da parte hartzea eta arku osoko alderdiak bilduko dituen itun sozial handi baten alde egitea, bai eskualdean bai estatuan.
Saretik Etxebizitza Lege berri hau ez dela nahikoa adierazten duten gako batzuk nabarmendu ditu.
- Babes ofizialeko etxebizitzak kalifikazio mugagabea ez dute. Alokairurako erabileBabes ofizialeko etxebizitzak kalifikazio mugagabea ez dute. Alokairurako erabileraren iraupen gutxienekoa 21 urtekoa izango da. Epe hori igaro ondoren, VPT prezioan (ez VPO prezioan) saldu ahal izango dira. Beraz, epe hori igaro ondoren, familia horiek berriro ere egin beharko diote aurre etxebizitza bilatzeari. Iruñeko auzoetan, Errotxapean eta Sanduzelain 2020an bezala, “kalean” dauden familiekin topo egingo gara. Saretik aipagarria ikusten dute formula horrek mesede egiten diela, batez ere, etxebizitza horiek eraikitzeko inbertsio publikoari onura ateratzen dioten eraikuntza-enpresei. Familiek 21 urtean ordaintzen dituzten errentetan zehar, eta saldu ondoren. Saretik eskatzen dute, gutxienez, alokairuari dagokion kalifikazio gutxieneko denbora luzatzea; eta Nafarroako Gobernutik plangintza egitea etxebizitza publikoko parkea sutatuz pertsona horiek mantendu edo birkokatu ahal izateko. Bai Nasuvinsaren bidez eraikitzeko ahalmena handituz, bai Nafarroako Gobernuak etxebizitza horiek atzera eskuratzeko eta lehentasunez erosteko eskubidea erabiltzeko aurrekontuko zuzkiduraren bidez.
- Alokairuen Iraunkortasun Indizea (ISA) sortzea aurrerapauso bat da merkatu libreko prezioak murrizteko. Indize horrek eremu batean eta ezaugarri jakin batzuekin alokatzeko gehieneko prezio eskuragarria kalkulatuko du. Baina balioa urtero zehazten bada bakarrik izanen da eraginkorra; horretarako, Etxebizitza Departamentuak haren balioa foru agindu bidez argitaratzea proposatzen du Sareak. Gainera, IJTk izan dezakeen eragina politika fiskalen konbinazioaren araberakoa izango da. Horregatik, Foru Ogasunari buruzko Legea aldatzeko eskatzen dute, desgrabazioak eta kargak ezartzeko.
- Halaber, etxebizitza beharra egiaztatzeko, puntuazioaren berrantolaketa eskatzen dute; izan ere, oraingo salikapena gutxiesten ditu gizarte bazterkeria komplexuenak, non hainbat faktore elkartzen dira.
- Azpimarratu beharreko beste puntu bat da etxebizitza zaharberritu behar duten pertsonek, ekonomikoki zaurgarria den egoeran badaude, obrak ekarriko lukeen kostu hori aurreratzera beharturik ez egoteko mekanismoak sortzea.
- Lege aldaketa honek ez du barne hartzen pertsonen erroldatzea bermatzeko tresnarik, nahiz eta Sarearen erreklamazio historikoa izan, Nafarroan prestazio eta zerbitzu askotarako sarbidea galaraziz.
